Көкпар

Көкбөрі – Түркі тілдес халықтарының ежелден келе жатқан тотемдерінің бірі - адалдық, ептілік және күштіліктің нышаны ретінде саналады. Ойынның атауы көкбөрі сөзінен шыққан. Шыңғыс хан дәуірінен бастап белгілі. Көшпенді халықтардың өмірінде ат құлағында шебер ойнау маңызды болды. Сол уақытта соғыс кезінде елін қорғау үшін күшті және қайратты ерлер керек болды. Бейбітшілік кезінде ерлер күштілігін осындай көкпар ойнында көрсеткен. Сол кезден бері көптеген қиыншылыққа төтеп беріп, біздің уақытқа дейін жетті. Кенес одағы кезінде  көкпар ойынына тиым салынды, себебі қатігез спорт түрі саналды жәнеде адреналин алу үшін, ұлттық мұрағатымызды өшпеуі үшін ойнады.

Көкпар – Қазақстандағы ең белгілі ұлттық ойындардың бірі. Ат үстінде шабондоздар серкеге таласып оны тақымына қысып қазандыққа салу керек. Көкпар өте жылдам ойын, басынан соңына дейін жылдам темпте өтеді. Спортшылардан шыдамдылықты, ептілікті, батылдылықты және ат үстіндегі шеберлікке үйретеді. Негізінен көкпар мерекеде, айт, той, ас кезінде өткізіледі. Көкпар жеке және дода болып бөлінеді. Көкпарға 25-35 кг-дық серкенің денесі таңдалады. Басқа малдың терісі жарамайды себебі жыртылып кетеді. Парсы елдерінде Ауғанстан, Тәжікстанда осы ойынның баламасы “бузкаши”, Өзбекстанда”купкари/улак”. Еуропада ұқсас спорт түрі – хорсбол, Оңтүстік Америкада – пато.

Ойын ережесі. 1949 жылы Қазақстанда көкпардың жаңа ережесі бекітілді. Осыған сәйкес көкпар арнаулы алаңда және командылық түрде өткізілетін болды. 1958 жылдан бастап көкпар ипподромда өткізілетін болды. Ойын ұзындығы 200 метр, ені 80 метр алаңда өткізіледі. Екі қазандықтың арасы 120 метр.Ұзақтығы 20 минуттан екі тайм ойнатылады. Ойыншының мақсаты серкененің денесін жерден көтеріп тақымына қысып, қарсыласының қазандығына салу керек. Қарсыласының қазандығына көп салым салған команда жеңіске жетеді. Жігіттер барлық ойын дәстүрлерін ұстауға тырысады, кейбір қатігез айлалар қазіргі көкпарда тиым салынады. Мысалы ойыншы серкенің денесін көтеріп жатқанда шабуылдауға болмайды жәнеде қарсыласын қамшымен ұруға қатаң тиым салынады. Шабандоздарға көрермен жаққа шабуға, ал көрермендер серкенің денесін жерден алып беруге болмайды.